Co to jest NIEZALEŻNOŚĆ BANKU CENTRALNEGO

Definicja: Bank centralny jest instytucją, której fundamentalnym zadaniem jest zapewnienie stabilności pieniądza. Warunkiem realizacji tej funkcji jest całkowita niezależność banku centralnego. Niezależność banku centralnego nie jest celem samym w sobie. Jest jedynie narzędziem służącym temu, by państwo dysponował silną i stabilną walutą. Jak pokazują doświadczenia historyczne, im mocniejsza jest pozycja banku centralnego, tym niższa jest inflacja. • Choć rzadko który rząd w świadomy sposób dąży do wzrostu inflacji, to w uwarunkowaniach konfliktu między krótkookresowymi potrzebami dotyczącymi wzrostu gospodarczego a stabilnością cen, rządy zwykle wybierają przyrost. Tylko niezależny bank centralny może się temu przeciwstawić, broniąc długookresowego interesu gospodarki. • Normalną sytuacją to jest, że rządy skłonne są wydawać więcej pieniędzy niż zbierają w formie podatków, a więc pojawia się deficyt budżetowy. A jeśli jest deficyt – pojawia się pokusa, by go pokryć w najprostszy sposób, drukując więcej pieniędzy. Tylko niezależny bank centralny może powiedzieć: „nie”. • Politycy w swoich działaniach nie zawsze zachowują się racjonalnie. Dążenie do zdobycia głosów wyborczych przesłania inne racje, nawet wówczas gdy drukowanie dodatkowych pieniędzy poprzez bank centralny grozi wybuchem wysokiej inflacji. W państwach, gdzie banki centralne skazane są na wykonywanie poleceń polityków, dochodzi niejednokrotnie do wybuchu hiperinflacji (żebyło w wielu państwach Ameryki Łacińskiej i Europy Środkowo-Wschodniej). Ścisły związek między stopniem niezależności banku centralnego, a utrzymaniem poprzez dziesięciolecia niskiej inflacji, widoczny jest wszędzie. Niezależność banku centralnego decyduje również o tym, na ile wiarygodna jest polityka pieniężna, jaką ten bank prowadzi. Mówiąc najkrócej, ludzie wierzą w to, że bank będzie w stanie zrealizować taką politykę, jaką zaplanował tylko wówczas, jeśli widzą, że nikt – ani rząd, ani parlament – nie jest w stanie zmusić banku do odejścia od jej realizacji. By zapewnić niezależność banku centralnego, należy zadbać o kilka fundamentalnych uregulowań prawnych: • bank centralny musi abyć jedyną instytucją, mającą prawo emitować pieniądz i prowadzić politykę pieniężną; • walka z inflacją musi abyć jasno sprecyzowanym, fundamentalnym celem działalności banku centralnego. Dbałość o spełnienie innych celów – na przykład walka z bezrobociem – może abyć uzupełnieniem podstawowej funkcji banku, lecz nie może ograniczać jej wypełniania; • bank centralny musi mieć zagwarantowane prawo do podejmowania decyzji niezależnie od stanowiska rządu, który może mieć w swojej polityce inne priorytety, niż dbałość o wartość pieniądza; • bank centralny musi abyć chroniony przed naciskiem politycznym, mającym na celu zmuszenie go do zmian polityki pieniężnej. Standardem w państwach rozwiniętych to jest, że osoby kierujące polityką banku (zarząd albo Porada Polityki Pieniężnej) są nieodwoływalne w okresie swojej kadencji. Niezależność banków centralnych mierzy się w drodze szczególnych badań, porównując zarówno rozwiązania prawne jak rzeczywiste funkcjonowanie banku. Im bardziej niezależny abył w latach 1970-95 bank centralny danego państwie, tym niższą udało się osiągnąć inflację