Co to znaczy elektrowstrząsy (ECT)

Wyjaśnienie: Leczenie elektrowstrząsowa zaburzeń psychicznych (z angielskiego: electroconvulsive therapy). To jest zwykle forma leczenia ostatniego rzutu, a zatem wybierana poprzez lekarzy wówczas, gdy w lekoopornych sytuacjach poważnych chorób psychicznych zawodzą inne, mniej radykalne środki lecznicze.
Elektrowstrząsy tradycyjnie wzbudzają w społeczeństwie sporo negatywnych emocji, kojarzą się gdyż z nadzwyczajnie drastyczną metodą interwencji medycznej. W rzeczywistości w nie wszystkich sytuacjach leczenie ECT jest ostatnią i - co główne - efektywną deską ratunku dla chorego, zaś sam przebieg nowoczesnej terapii elektrowstrząsowej nie ma już w sobie nic z dawnego dramatyzmu.
Już kilka wieków temu zauważono, iż u osoby chorej psychicznie, po przebytym uogólnionym ataku drgawkowym, np. w przebiegu epilepsji (padaczki), w wielu sytuacjach następuje znaczące polepszenie stanu psychicznego. Dlaczego tak jest, do dzisiaj do końca nie wiadomo, jednak po zaobserwowaniu tego zjawiska zaczęto podejmować próby leczenia zaburzeń psychicznych wywołując u pacjentów (drogą chemiczną albo elektryczną) kontrolowane ataki drgawkowe. W początkach stosowania terapii elektrowstrząsowej, by potwierdzić skuteczność i adekwatność zastosowanej dawki prądu, niezbędne było wystąpienie u chorego ataku drgawek - innymi słowami, jeżeli wystąpił uogólniony atak drgawkowy, było wiadomo, iż zaaplikowana dawka prądu odniosła pożądany skutek. Stąd także elektrowstrząsy do dziś kojarzą się z nieprzyjemnym widokiem nieprzytomnego, wstrząsanego konwulsjami pacjenta.
Dziś wystąpienie i obserwacja samych drgawek nie jest już potrzebna - nowoczesne aparaty do terapii elektrowstrząsowej zaopatrzone są w elektroencefalograf (EEG), który rejestrując zapis czynności bioelektrycznej mózgu pokazuje, czy atak drgawkowy wystąpił, czy nie. Zaś samemu pacjentowi podaje się leki znieczulające i zwiotczające mięśnie, dzięki czemu ciało pozostaje rozluźnione i nieruchome. Inną metodą obserwacji skuteczności dawki prądu jest - w braku aparatu do EEG - zablokowanie dopływu środka zwiotczającego mięśnie do peryferyjnej części ciała (np. do dłoni, stopy, albo nawet pojedynczego palca) co skutkuje, iż w czasie ataku drgawek ta część ciała i tylko ona przejawia rytmiczne drgania świadczące, iż atak drgawek nastąpił.
Pacjent nie odczuwa bólu ani jakichkolwiek choroby, tym bardziej, iż po podaniu impulsu elektrycznego natychmiast traci przytomność. Elektrowstrząsy miewają niepożądane efekty uboczne, z których w najwyższym stopniu chyba poważny to występująca po zabiegu amnezja wsteczna (niepamięć zdarzeń bezpośrednio poprzedzających sesję). Czasami niepamięć taka ma pewien walor terapeutyczny, gdyż osoba cierpiąca na depresję niejako "nie pamięta" swojego smutku i przygnębienia.
Leczenie sposobem ECT prowadzi się w kilku sesjach, w zależności od potrzeby, sama zaś sesja terapeutyczna realizowana jest w ściśle kontrolowanych uwarunkowaniach, w obecności odpowiednich ekspertów (wyłącznie uprawnionych lekarzy medycyny) i po odbyciu poprzez pacjenta serii koniecznych medycznych badań diagnostycznych.
Skuteczność elektrowstrząsów wynika prawdopodobnie z faktu, iż przechodzący poprzez mózg prąd elektryczny skutkuje uwolnienie dużej ilości neuromediatorów w synapsach mózgowych, zaś regulacyjny skutek jego działania daje także trwałe wyniki. W rezultacie ECT bardziej albo mniej trwale zmieniają się również czynnościowe charakterystyki komórek mózgowych (głownie przepuszczalność błon komórkowych), następuje także modyfikacja działania tak zwany "bariery krew-mózg".
Przyg.: Wojciech Imielski