Definicja Ośrodkowy układ nerwowy (OUN)

Co to znaczy OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY (OUN): Ośrodkowy układ nerwowy (OUN) obejmuje mózgowie (mózg, pień mózgu i móżdżek) i rdzeń kręgowy. OUN poddaje rejestracji i analizie pobudzania dopływające z układu obwodowego i zapewnia poprawną reakcję organizmu na te bodźce. Największą część mózgu stanowią półkule mózgu, które dzieli się na cztery płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny (Ryc.6-3). Ryc.6-3 Mózgowie podział anatomiczny (A, B, C, D) i ważniejsze obszry czynnościowe (1, 2, 3, 4, 5). I-mózg, II-móżdżek, III-pień mózgu, A-płat czołowy, B-płat ciemieniowy, C-płat skroniowy, D-płat potyliczny. 1-mowa, 2-ruchy dowolne, 3-czucie bólu i dotyku, 4-widzenie, 5-słuch W oparciu o badania anatomiczne i fizjologiczne ustalono, że poszczególne płaty powiązane są z ustalonymi funkcjami. Płat czołowy związany jest z czynnościami ruchowymi i psychicznymi. Uszkodzenie tego płata jest powodem niedowładów albo porażenia kończyn, a w nie wszystkich wypadkach może ujawniać się zaburzeniami cech osobowości. Płat ciemieniowy bierze udział w analizie doznań czuciowych, a następstwem uszkodzenia tego płata jest przeciwstronna niedoczulica. W płacie potylicznym znajdują się ośrodki wzrokowe. Jeżeli dojdzie do upośledzenia funkcji tego płata, pacjent będzie odczuwał zaburzenia w polu widzenia. Badanie doznań słuchowych dzieje się w płacie skroniowym. Zewnętrzną powierzchnię półkul mózgowych pokrywa kora mózgowa. Uszkodzenie kory mózgowej może doprowadzić do zaburzeń funkcji związanej z uszkodzonym obszarem (na przykład niedowład, zaburzenia mowy, niedowidzenie) albo wyzwolić nadmierną aktywność komórek leżących w sąsiedztwie uszkodzenia. Taka nadpobudliwość może być powodem wystąpienia napadów padaczkowych. Od komórek nerwowych kory mózgu do struktur pnia mózgu przebiegają włókna łączące, które tworzą istotę białą mózgu. We wnętrzu półkul mózgowych znajdują się skupiska komórek nerwowych, tak zwany zwoje podstawy, które regulują napięcie mięśniowe i zapewniają kontrolę ruchów zautomatyzowanych. Uszkodzenia zwojów podstawy wyrażają się zaburzeniami ruchowymi i postawy ciała. Pień mózgu stanowi połączenie pomiędzy półkulami mózgu i rdzeniem kręgowym. W obrębie pnia mózgu znajduje się szereg ośrodków odpowiedzialnych za funkcjonowanie głownych dla życia czynności, jak oddychanie, robota serca, przemiana materii i klasyfikacja temp.. Móżdżek moduluje napięcie mięśni i wpływa na utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Uszkodzenie móżdżku doprowadza do zaburzeń w wykonywaniu ruchów dokładnych i skutkuje trudności w utrzymywaniu równowagi ciała. Rdzeń kręgowy znajduje się w kanale kręgowym i pośredniczy w przekazywaniu pobudzeń czuciowych do mózgu i bodźców wykonawczych do nerwów obwodowych. Ryc.6-4 Struktury łuku odruchowego Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego (Ryc.6-4) widoczne są skupiska komórek nerwowych (istota szara), które zajmują centralną część rdzenia. Istota szara ułożona jest w kształcie litery "H", tworząc rogi tylne (grzbietowe) i rogi przednie (brzuszne). Do rogów grzbietowych dochodzą korzenie grzbietowe, które pośredniczą w przekazywaniu pobudzeń czuciowych. W rogach przednich zgrupowane są neurony ruchowe, których wypustki unerwiają komórki mięśniowe. Zewnętrzną warstwę rdzenia stanowi istota biała utworzona z włókien nerwowych. Z racji na złożoną budowę i funkcję ośrodkowego układu nerwowego, ocena jego uszkodzeń musi opierać się na zróżnicowanych metodach badawczych. Wybór odpowiedniej sposoby zależy od przyczyn uszkodzenia i ich lokalizacji w obrębie OUN, a w pierwszej kolejności od wstępnego rozpoznania neurologicznego. Po urazach czaszki albo kręgosłupa powinny być wykonane zdjęcia RTG przeglądowe dla uwidocznienia szczeliny pęknięcia albo złamania; jeżeli istniej podejrzenie obecności krwiaka pourazowego niezbędne jest wykonanie badania tomokomputerowego (TK) głowy. W razie występowania napadów padaczkowych należy wykonać badanie elektroencefalograficzne (EEG), które powinno być uzupełnione badaniem (TK) głowy dla wykluczenia podejrzenia guza mózgu. W diagnostyce uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego specjalne znaczenie ma aktualnie badanie przy użyciu magnetycznego rezonansu jądrowego (MRI). Sposób ta pozwala w sposób nadzwyczajnie dokładny ocenić uszkodzenia rdzenia kręgowego, pnia mózgu i okolic mózgu przylegających do kości (na przykład podstawa mózgu, okolica przysadki mózgowej albo móżdżku). Badanie MRI służy także do oceny uszkodzenia istoty białej mózgu, stąd znaczenie tego badania w diagnostyce stwardnienia rozsianego (SM), chorób zwyrodnieniowych mózgu, móżdżku i encefalopatiach. <<< Powrót