Co to jest ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE

Definicja ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE: W najwyższym stopniu typowe przejawy roli państwa w gospodarce to: rola legislacyjna, a więc tworzenie prawa obowiązującego podmioty gospodarcze i regulującego obowiązujące między nimi zasady współdziałania i konkurencji. Przejawem roli legislacyjnej jest również powstanie sprawnych instytucji zapewniających przestrzeganie prawa (sądy, policja, administracja); rola regulacyjna, a więc wpływ na otoczenie ekonomiczne, gdzie działają podmioty gospodarcze. Rolę tę państwo wypełnia przez prowadzoną poprzez siebie politykę gospodarczą: pieniężną, fiskalną, i strukturalną; rola dostarczyciela dóbr publicznych. Dobra publiczne to takie, które państwo może dostarczyć skuteczniej niż obszar prywatny, a które służą zaspokojeniu potrzeb społeczeństwa; rola redystrybucyjna, a więc zmiana struktury dochodów, skierowana w stronę ochrony grup słabszych ekonomicznie w celu zwalczania ubóstwa. Role tę państwo wypełnia przez politykę podatkową, politykę transferów pieniężnych kierowanych do gospodarstw domowych i politykę świadczeń dostarczanych gospodarstwom domowym nieodpłatnie, albo poniżej cen rynkowych (to jest więc redystrybucja dochodów, będąca elementem mechanizmu państwa opiekuńczego); rola właścicielska, a więc państwowa własność części przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku (przedsiębiorstw państwowych). Część tych zjawisk musi występować w normalnej gospodarce, część w ogóle może. W roli legislacyjnej nikt państwa nie zastąpi, ponieważ tylko państwo może stanowić prawo i egzekwować jego przestrzeganie. Podobnie rzecz się ma z rolą regulacyjną, choć z nie wszystkich polityk gospodarczych można świadomie zrezygnować (na przykład rezygnując z własnej waluty – tak postąpiła Panama, wprowadzając dolara amerykańskiego, a także państwa strefy euro, rezygnując ze swoich walut narodowych i narodowej polityki pieniężnej). Rola dostarczyciela dóbr publicznych może abyć bardziej albo mniej rozwinięta, w zależności od tego co uważamy za takie dobra – na przykład w Polsce opiekę medyczną uważa się za dobro publiczne, a w stanach zjednoczonych ameryki za dobro prywatne. Z roli redystrybucyjnej teoretycznie można w ogóle zrezygnować (w bardzo ograniczonym zakresie użytkowana jest na przykład w Ameryce Łacińskiej) – jednak ceną za to abyłyby wielkie nierówności społeczne, najprawdopodobniej nie do zaakceptowania we współczesnej Europie. Wreszcie rola właścicielska może abyć użytkowana w bardzo różnym zakresie, zależnie od panującego mechanizmu ekonomicznego: państwo komunistyczne abyło właścicielem większości majątku produkcyjnego, państwo o gospodarce rynkowej zwykle stara się ograniczyć swój udział do niezbędnego minimum, zdając sobie sprawę z większej efektywności własności prywatnej, w relacji do publicznej. Jednak decyzja, gdzie znajduje się to minimum, jest często bardzo trudna. W Stanach Zjednoczonych Ameryki państwo nie sprawuje niemal żadnych funkcji właścicielskich w relacji do podmiotów gospodarczych (wyjątki stanowią jednak takie instytucje jak na przykład poczta). Natomiast na przykład w Austrii państwo jest nadal posiadaczem kolei, większości energetyki, ogromnych banków i przedsiębiorstw przemysłowych. Rola państwa w gospodarce nie ogranicza się do zbierania podatków, dostarczania dóbr publicznych i wypłacania transferów. Stworzony poprzez amerykańską The Heritage Foundation wskaźnik wolności gospodarczej stara się zmierzyć, w jakim stopniu państwo zapewnia swobodę rozwoju gospodarczego. Niestety, Polska wypada w tym porównaniu dość słabo