Definicja Alkaloidy

Co to znaczy ALKALOIDY: Substancje (związki chemiczne) pochodzenia roślinnego o skomplikowanych strukturach, odznaczające się dwiema zasadniczymi cechami: mają w cząsteczce atom (albo atomy) azotu nadający im charakter zasadowy i wykazują mocne działanie na organizmy ludzkie i zwierzęce (aktywność farmakologiczną). Alkaloidy łatwo łączą się z - występującymi w soku komórkowym - kwasami organicznymi i tworzą sole rozpuszczalne w środowisku wodnym. Przewarzająca część alkaloidów należy do różnych grup związków heterocyklicznych. Reguluje się je lub opierając się na pochodzenia, na przykład alkaloid tojadu, alkaloid opium lub opierając się na budowy chemicznej.
PODZIAŁ ALKALOIDÓW na podgrupy zależnie od budowy pierścienia heterocyklicznego:
aminy - na przykład meskalina;
purynowe - na przykład: kofeina, teobromina, i teofilina występujące w kawie, herbacie i kakao. Pobudzają ośrodkowy układ nerwowy, działalność serca i ośrodek oddechowy;
pochodne tropiny - na przykład: atropina, kokaina;
pirydynowe i piperydynowe - na przykład: nikotyna, koniina;
chinolinowe - na przykład chinina;
izochinolinowe - na przykład: papaweryna i narkotyna, składniki opium; tubokuraryna, składnik kurary;
fenantrenowe - na przykład: morfina i kodeina, kluczowe alkaloidy opium, heroina;
sporyszu - ekipa ta obejmuje alkaloidy występujące w sporyszu, przetrwalniku grzyba pasożytującego w kłosach żyta; wywołują skurcze mięśni gładkich (na przykład macicy) i mają wykorzystanie w ginekologii;
o różnej budowie - na przykład: strychnina i brucyna.
Znanych jest powyżej 2000 alkaloidów. To są ciała stałe albo ciecze, o gorzkim smaku, w większości bardzo trujące. Normalnie są optycznie aktywne.
Wolne alkaloidy są trudno rozpuszczalne w wodzie. Jako leki użytkowane są zwykle w formie soli, które lepiej rozpuszczają się w wodzie.
Odrębną grupę stanowią alkaloidy sterydowe - pochodne cholesterolu, związki typowe dla roślin, regularnie występujące jako glikozydy sterydowe mające spore znaczenie farmakologiczne (na przykład strofantyna, digitonina - leki nasercowe).
NAJWIĘKSZE ZNACZENIE W LECZNICTWIE MAJĄ:
alkaloidy tropanowe (na przykład atropina, skopolamina) występujące w: bieluniu, pokrzyku, lulku, i działające między innymi rozkurczowo na mięśnie gładkie, rozszerzają źrenicę oka, hamują wydzielanie potu, śliny, śluzu;
alkaloidy izochinolinowe (na przykład papaweryna) występujące między innymi w: maku, glistniku, dymnicy i berberysie, działające przeciwbólowo i rozkurczowo, a pochodne fenantrenu (morfina) powodują błogostan, uzależnienie i narkomanię;
alkaloidy indolowe (na przykład ergotamina, ergometryna) występujące w sporyszu i powodujące skurcz większych naczyń krwionośnych i macicy. Znajdują się także w korzeniu rauwolfii (na przykład rezerpina) i obniżają ciśnienie krwi i działają uspokajająco albo - jak ajmalina - przywracają właściwy rytm serca. Alkaloidy indolowe obecne w barwinku różyczkowym (na przykład winblastyna, winkrystyna) działają przeciwbiałaczkowo;
alkaloidy purynowe (jak kofeina, teobromina);
alkaloidy pirydynowe i piperydynowe (jak nikotyna, lobelina);
alkaloidy sterolowe (jak solanina);
alkaloidy chinolinowe (jak chinina, chinidyna);
alkaloidy pirolizydynowe (jak laziokarpina) występujące w: żywokoście, podbiale i ostrzeniu pospolitym.
Znaczenie alkaloidów dla roślin nie jest omówione. Istnieją na ten temat dwie teorie:
wg pierwszej to są produkty uboczne metabolizmu,
wg drugiej - spełniają pewne funkcje jako na przykład magazyny pierwiastków do syntezy białek, związki ochronne przed owadami, produkty odtruwania albo regulatory wzrostu i rozwoju roślin